Każde urządzenie użytkowane przez człowieka musi mieć wykonane okresowe przeglądy. Ten obowiązek nie omija także wszelkiego typu wind osobowych klasyfikowanych jako Urządzenia Transportu Bliskiego, czyli UTB. Od sprawnego działania takiego dźwigu zależy bezpieczeństwo jego użytkowników. Usterka wykryta o czasie może ocalić komuś zdrowie, a nawet życie. Można zapobiec wymadkowi, dlatego należy dbać o regularne wykonywanie przeglądów. Windy osobowe jako urządzenia transportu bliskiego muszą być poddawane badaniom okresowym, eksploatacyjnym, ale także w miarę potrzeb powypadkowym lub poawaryjnym. Jeśli chodzi o tego typu urządzenia przeprowadzanie okresowych przeglądów jest regulowane przez prawo, a dokładniej mówiąc rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego. Również Urząd Dozoru Technicznego sporządził wytyczne, które zobowiązują właścicieli wind osobowych do zlecania regularnych badań technicznych. 

Bezpieczeństwo dźwigów UTB – regulacje prawne

Ocenia się, że w Polsce znajduje się około 100 tysięcy wind osobowych. Część z nich zostały zamontowane już po wejściu Polski do Unii Europejskiej, przez co są zgodne z najnowszymi przepisami bezpieczeństwa. Jednakże mimo wszystko większość z nich nie spełnia najważniejszych norm bezpieczeństwa. Największym kłopotem są bloki wybudowane w latach 70, gdyż ich stan techniczny wymaga wielu napraw, a dźwigi osobowe nie są najważniejsze. Właściciele tych bloków nie garną się do wymiany dźwigów, a swoje racje argumentują tym, że przecież funkcjonują one bezawaryjnie od dawna. Na pewno nie jest to rozsądne rozumowanie jeśli chodzi o zdrowie i życie użytkowników. Stając naprzeciw temu zagadnieniu Minister Przedsiębiorczości i Technologii zmienił rozporządzenie w kwestii eksploatacji urządzeń podlegającym przepisom dozoru technicznego. Został nałożony obowiązek zlecania przeglądów technicznych aby ocenić stan funkcjonowania dźwigu. 

Dźwigi UTB a resurs

Zgodnie z definicją resurs jest okresem zdolności do użytkowania, czyli inaczej mówiąc jest to obligatoryjny przegląd specjalny dźwigu, który ma pewną ważność. Po przekroczeniu wyznaczonego terminu należy kolejny raz zlecić wykonanie oceny stanu technicznego. Jeśli chodzi o dźwigi, to właściwościami branymi pod uwagę są intensywność wykorzystania, oraz obciążenie jest poddawane urządzenie. Trzeba pamiętać, że resurs jest przeglądem specjalnym ,który powinien być wykonany przez odpowiedniego specjalistę. Ważną kwestią jest również to, że taki dźwig porusza się w szybie, który też musi być regularnie kontrolowany. Dlatego osoba, która będzie przeprowadzała resurs UTB musi mieć stosowne uprawnienia budowlane. Przegląd specjalny wind może być przeprowadzany przez przedstawiciela producenta, ale bezwzględnie musi on posiadać odpowiednie uprawnienia. 

Przegląd specjalny wind – co obejmuje?

To jak powinien wyglądać przegląd specjalny Urządzeń Transportu Bezpośredniego opisuje instrukcja producenta. Bywa, że w instrukcji nie ma takich danych, w takiej sytuacji należy kierować się odpowiednimi normami, specyfikacjami technicznymi, a także obecną wiedzą techniczną. Ważne, aby taki przegląd specjalny obejmował swoim zakresem wszystkie elementy, które mają wpływ na bezpieczne korzystanie z windy. O jakie dokładnie elementy chodzi? Są to przede wszystkim:

• cała konstrukcja nośna, czyli dokładniej mówiąc jest to szyb, rama kabiny, rama wciągarki, ale również prowadnice,
• mechanizm napędowy który składa się z liny, mocowania lin, oraz wciągarka,
• układ elektryczny – instalacja w szybie, aparatura odpowiadająca za sterowanie urządzeniem,
• układ hydrauliczny czyli przewody, siłowniki, oraz agregat hydrauliczny
• sterujące bezpieczną pracą dźwigu czyli np. system alarmowy.

Taki przegląd specjalny dźwigów UTB musi być zwieńczony spisaniem właściwego sprawozdania, w którym zawarty jest wynik przeglądu, dane osób odpowiedzialnych, termin następnego przeglądu, oraz kryteria oceny. 

Najważniejsza jest profilaktyka

Jak w przypadku wielu urządzeń, tak również jeśli chodzi o dźwigi UTB bardzo ważna jest profilaktyka. Sporo usterek można zawczasu wykryć i naprawić, co zdecydowanie zwiększy bezpieczeństwo takich urządzeń. Niestety, w przypadku wind z lat 70 problem jest poważniejszy, gdyż takie mało dokładne przeglądy mogą być niewystarczające i nie znajdą wszystkich awarii. Urząd Bezpieczeństwa Technicznego kontroluje stan techniczny na bieżąco likwidując pojawiające się usterki i wymieniając zużyte części. Niestety, jeśli chodzi o aparaturę sterową problem może okazać się bardziej złożony. Składa się ona z podzespołów, których sprawność działania po 40 latach jest zdecydowanie ograniczona. Jedynym wyjściem zazwyczaj jest wymiana jej, co poprawi bezpieczeństwo całego dźwigu. 

Stare windy – jakie niosą za sobą zagrożenia?  

Postęp techniczny jest bardzo duży, także jeśli chodzi o dźwigi osobowe. Stare mechanizmy znajdujące się w wieżowcach nie posiadają niektórych zabezpieczeń, których nie brakuje w tych nowocześniejszych modelach. Należy pamiętać, że te starsze dźwigi nie mają drzwi kabinowych. Co więcej taki dźwig nie ma zabezpieczeń przed nadmierną jazdą w górę, a także odpowiednich zabezpieczeń przed niechcianymi ruchami kabiny. Co istotne nie ma tu również łączności głosowej z serwisem, a także drzwi przystankowe nie mają kontroli zaryglowania. Są to niedociągnięcia których nie da się zupełnie zlikwidować.

Jedynym rozwiązaniem jest wymiana całego dźwigu, ale jest to bardzo droga inwestycja. Następnym ubytkiem jest także mała dokładność jeśli chodzi o stawanie na przystankach. Zazwyczaj taka kabina nie trafia w poziom piętra i powstaje stopień, który jest kłopotliwy do pokonania szczególnie dla ludzi na wózkach inwalidzkich i starszych. Windy z lat 70 mogą być co pewien czas naprawiane, a wadliwe elementy wymieniane, ale trzeba pamiętać, że nigdy nie będą one działały tak jak nowe. Z tego powodu potrzebne jest regularne dokonywanie przeglądów technicznych a także stały kontakt z serwisem. Trzeba wtedy bezdyskusyjnie stosować się do zaleceń wydanych przez specjalistów. Oczywiście wraz z upływem czasu tego typu problem będzie się nawarstwiał, więc w dłuższej perspektywie potrzebna będzie wymiana całego urządzenia.